რეიში Ganoderma lingzhi
სოკო მრავალსაუკუნოვანი ისტორიის მქონე სამკურნალო გამოყენებით. ჩინეთში მას „უკვდავების სოკოს“ უწოდებენ, რადგან ზრდის ორგანიზმის გამძლეობას ყველა პათოგენური ფაქტორის მიმართ.
რეიში ტრადიციულად გამოიყენება ფსიქიკური და ნევროლოგიური დარღვევებისას, მათ შორის — ფიბრომიალგიის, ანორექსიისა და უძილობის დროს.
თანამედროვე კვლევებით დადასტურებულია, რომ ქრონიკული სტრესი იწვევს ტვინის ანთებას, რაც იწვევს დეპრესიულ და შფოთვით მდგომარეობებს, კოგნიტური ფუნქციების დაქვეითებასა და ძილის დარღვევებს.
რეიშიში შემავალი ტრიტერპენები გამოირჩევა მძლავრი ანთების საწინააღმდეგო მოქმედებით ტვინის უჯრედებზე, ხოლო პოლისაქარიდები მოქმედებენ როგორც ძლიერი ადაპტოგენები, რომლებიც ეხმარებიან ორგანიზმს სტრესის კომპენსირებაში.
Armillaria borealis
აღმოსავლურ მედიცინაში საუკუნეების განმავლობაში გამოიყენებოდა როგორც ბუნებრივი ჰიპნოზის კატალიზატორი — ძილის დარეგულირების საშუალება.
თანამედროვე კვლევები ადასტურებს, რომ იგი ზრდის როგორც ნელ (NREM), ისე სწრაფ (REM) ძილის ფაზებს.
REM-ფაზაში ტვინი ამუშავებს დღის განმავლობაში მიღებულ ინფორმაციას, ფორმირდება მეხსიერება და სწავლითი უნარები
NREM-ფაზაში ხდება ქსოვილების რეგენერაცია, ჰორმონების (მათ შორის ჰორმონის ზრდისა და ტესტოსტერონის) სინთეზი და ორგანიზმის დეტოქსიკაცია
სოკო ხელს უწყობს ძილის ბუნებრივ ციკლში გადართვას და ღრმა, ხარისხიან ძილს.
Hericium erinaceus
ყველაზე ცნობილი ნეიროტროპული სოკო, რომელიც ასტიმულირებს ნერვული უჯრედების ზრდასა და განვითარებას.
კვლევებით დასტურდება, რომ ლომის ფაფრის რეგულარული მიღება აუმჯობესებს:
• მეხსიერებას
• ყურადღებას
• გონებრივ სიწმინდეს
ის ზრდის ტვინის ნეიროტროფული ფაქტორის (BDNF) დონეს, რაც არა მხოლოდ აუმჯობესებს განწყობას, არამედ ახდენს პოზიტიურ გავლენას ქცევით შაბლონებზე, ამცირებს დეპრესიის რისკს და ეხმარება პიროვნულ ტრანსფორმაციაში.
ასევე მოქმედებს ცირკადულ რითმებზე — ეხმარება ორგანიზმს დროულ ჩაძინებასა და ღრმა ძილში.
Hypericum ramosissimum
აღიარებული ანტიდეპრესანტი და ანტიშფოთვი საშუალება დადასტურებული ეფექტურობით.
გერმანიაში ის ოფიციალურადაა რეგისტრირებული როგორც მედიკამენტი შფოთვის, დეპრესიისა და უძილობის სამკურნალოდ.
ეფექტურია მსუბუქი და საშუალო სიმძიმის დეპრესიისას, და შედარებულია ზოგიერთ პოპულარულ სინთეზურ ანტიდეპრესანტთან.
მოქმედებს:
• ადენოზინის, GABA-სა და გლუტამატის რეცეპტორებზე
• თრგუნავს ბეტა-ადრენორეცეპტორებს
• აძლიერებს სეროტონინის 5-HT₂ რეცეპტორების აქტივობას
ეფექტურად მოქმედებს ისეთ მდგომარეობებზე, როგორიცაა:
– გენერალიზებული შფოთვა
– ობსესიურ-კომპულსიური აშლილობა (OCD)
– სხვა შფოთვითი აშლილობები
Scutellaria baicalensis
ტრადიციული ჩინური მედიცინის კლასიკური კომპონენტი, რომელსაც „ტანის ტემპერატურის დამწევად“ მოიხსენიებენ.
• ამშვიდებს
• ამცირებს ფონის შფოთვას
• აუმჯობესებს ჩაძინებასა და ძილის ხარისხს
აინჰიბირებს მონოამინოქსიდაზა A-ს (MAO-A) — და ამით ზრდის სეროტონინისა და სხვა ნეიროტრანსმიტერების დონეს, რაც აძლიერებს ანტიდეპრესანტულ მოქმედებას.
პასიფლორა (Passiflora)
გამოიყენება:
• შფოთვითი მდგომარეობებისას
• ძილის დარღვევებისას
• გულის რითმის დარღვევისას
• მენოპაუზისა და ADHD-ს ფონზე
პასიფლორა შეიცავს ინდოლურ ალკალოიდებს, რომლებიც სტრუქტურულად წააგავს ბენზოდიაზეპინებს — ცნობილ ანტიშფოთვურ მედიკამენტებს.
ის აძლიერებს GABA-A რეცეპტორების აქტივობას, ახდენს სედატიურ და ანქსიოლიტიკურ (შფოთვისშემამცირებელ) მოქმედებას.
ეფექტურია შემდეგ მდგომარეობებში:
– ძირითადი შფოთვა
– სოციალური შიში (სოციოფობია)
– ნევროზული აშლილობები
მიმოხილვა
მიმოხილვები ჯერ არ არის.